PSİKOPATOLOJİ SERİSİ
BÖLÜM 9: Cinsel Bozukluklar
Cinsel işlev bozukluğunun evrensel olarak kabul gören bir tanımı yoktur.Cinsel işlev bozuklukları, cinsel aktivite sırasında bireyin tatmin olmasını engelleyen herhangi sorun olmasıdır. İstek, plato, uyarılma ve çözülme aşamalarında oluşan cinsel yanıt döngüsünün bir ya da daha fazla aşamasında oluşan sorunlar, cinsel işlev bozukluklarına yol açar. Kadınlarda erkeklerden daha sık rastlanan cinsel işlev bozukluğu, cinsel ilişkininin başında ya da herhangi bir aşamasında meydana gelen bir rahatsızlıktır.
Psikiyatrinin temel kitabı kabul edilen DSM-IV ise cinsel işlev bozuklukları için cinsel yanıt döngüsünü belirleyen sürecin bozulması ya da cinsel ilişkide ağrı ile karekterizedir. Ve tanı konulmadan önce kişinin cinsel istek beklentiler ve performansına yönelik tutumlarını etkileyebilecek etnik, kültürel, dini ve sosyal yapısı göz önünde bulundurulmalıdır.
ERKEKLERDE CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI NELERDİR?
1- Azalmış cinsel istek bozukluğu
2- Cinsel tiksinti bozukluğu
3- Erkekte sertleşme bozukluğu
4- Retarde ejakülasyon (gecikmiş boşalma)
5- Prematüre ejakülasyon (erken boşalma)
- Erkeklerdeki cinsel işlev bozukluklarına yol açan sebepler, fiziksel ve psikolojik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır;
Fiziksel Sebepler
- Azalmış cinsel istek bozukluğu
- Cinsel tiksinti bozukluğu
- Erkekte sertleşme bozukluğu
- Retarde ejakülasyon (gecikmiş boşalma)
- Prematüre ejakülasyon (erken boşalma)
Psikolojik Sebepler
- Evlilik ya da ilişki problemleri
- Depresyon ya da suçluluk hissi
- Geçmiş cinsel travmanın etkileri
- İş bağlantılı stres ve endişe
1- Azalmış cinsel istek bozukluğu
Sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde cinsel fantezilerin ve cinsel etkinlikte bulunma isteğinin az olması (ya da hiç olmaması) ile belirlidir.
Azalmış cinsel istek bozukluğu için tanı koymada aşağıdakilere dikkat etmek gerekir.
a - En az 6 ay süreyle tüm cinsel etkinlik sıklığının ayda iki kez ya da daha az olduğunun bildirilmesi,
b - Buna eşlik eden, herhangi bir cinsel davranışta bulunmaya yönelik öznel istek kaybı. Cinsel etkinliğe yönelik ilginin azalması, profesyonel yardım arayışı içinde olan çiftlerde en sık rastlanan yakınmalardan biridir. Bu durumda azalmış ya da tamamen kaybolmuş cinsel ilgi, cinsel ilişki kurmaya yönelik girişimleri olanaksız kılar hatta cinsel tiksinti bozukluğu gelişebilir.
2-Cinsel Tiksinti Bozukluğu
Sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde bir cinsel eş ile genital cinsel ilişki kurmaktan aşırı tiksinti duyma ve bundan tümüyle (ya da hemen tümüyle) kaçınma olarak tanımlanır. Cinsel tiksinti bozukluğu hem erkeklerde hem kadınlarda görülebilir. Cinsellikten tiksinen birey cinsel ilişkiden sürekli kaçınır. Daha ağır şekillerinde, cinsel etkinliğe yol açabileceği korkusu ile birey, dokunmaktan ve iletişim kurmaktan da kaçınabilir. Cinsel tiksinti bozukluğu tek başına veya diğer cinsel işlev bozuklukları ile birlikte bulunabilir; diğer cinsel işlev bozukluklarının nedeni ya da sonucu olabilir. Erkekte birincil cinsel tiksinti bozukluğu, birincil erektil disfonksiyon ya da retarde ejakulasyon (gecikmiş boşalma) ile sıklıkla bir arada bulunur.
3- Erkekte sertleşme bozukluğu
Sertleşme bozukluğunun tanı kriterlerini tekrar gözden geçirirsek.
A- Sürekli olarak yada yineleyici bir biçimde yeterli bir sertleşme sağlayamama yada cinsel etkinlik bitene dek bunu sürdürememe,
B- Bu bozukluk belirgin bir sıkıntıya kişiler arası ilişkilerde zorluklara neden olur.
C- Bu cinsel işlev bozukluğu başka bir Eksen I tanısı ile daha iyi açıklanamaz( Başka bir cinsel işlev bozukluğu tanısı dışında ) ve sadece bir maddenin ( Örn: kötüye kullanılabilen bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç, yada genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir. )
4-Retarde ejakulasyon (Gecikmiş Boşalma)
DSM-IV de retarde ejakulasyonu karşılayan tanı sınıflaması erkekte orgazm bozukluğudur. Bu sınıflama için tanı ölçütü, yoğunluğu ve süresi yeterli bir cinsel etkinlik sırasında, olağan bir cinsel uyarılma evresi sonrası, sürekli ya da yineleyici bir biçimde orgazmın gecikmesi ya da olmaması şeklinde belirlenmiştir.
5-Prematüre ejakulasyon: (Erken Boşalma)
Erken Boşalma (prematüre ejakulasyon) sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde, çok az bir uyarılmayla ve kişinin istemesinden önce, vajinaya girme öncesi, girer girmez ya da hemen sonra ejakulasyonun olması şeklinde tanımlanır.
ERKEKLERDE CİNSEL İŞLEV BOZUKLUĞU TEDAVİSİ NEDİR?
İlk değerlendirmede sorunun psikolojik ya da fiziksel olup olmadığına bakılır. İlgili hekimlerce gerekli konsültasyonlar yapılarak, tanı yöntemleri uygulanır ve tedaviye başlanır. Tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavileri, psikolojik tedaviler, cinsel tedaviler, cinsel terapiler ve ameliyatlar sayılabilir.
Kadınlardaki cinsel işlev bozuklukları nelerdir?
- Cinsel istek bozuklukları (azalmış cinsel istek, tiksinti)
- Uyarılma bozuklukları
- Sübjektif cinsel uyarılma bozukluğu
- Genital uyarılma bozukluğu
- Kombine uyarılma bozukluğu
- Kalıcı uyarılma bozukluğu
- Orgazm bozuklukları
- Ağrılı Cinsel İlişki (Disparoni)
- Vajinismus
- Cinsel aversiyon (tiksinti) bozuklukları
- Non-koital (cinsel ilişkiden bağımsız) genital ağrı bozukluğu
şeklinde sınıflandırılır.
Kadınlardaki Cinsel İşlev Bozukluğu Belirtileri
- Cinsel isteğin ve sekse duyulan ilginin çok az ya da hiç olmaması
- Cinsel aktivite sırasında uyarılmanın gerçekleşmemesi
- Cinsel aktivite sırasında vajina içerisindeki kayganlığın çok az ya da hiç olmaması
- Cinsel organlarda hissizlik
- Zor veya hiç orgazm olamama
- Cinsel aktivite sırasında ağrı ve rahatsızlık olması
- Cinsel aktivite sonrasında ağrı ve rahatsızlık olması
Kadınlardaki cinsel işlev bozukluğunu önlemek için
- Zararlı madde kullanımından uzak durmak,
- Aşırı alkol tüketiminden kaçınmak,
- Dengeli beslenmek ve sağlıklı vücut ağırlığını korumak,
- Düzenli egzersiz yapmak,
- Partner ile iletişim kurarken güçlük çekilmesi
Kadınlardaki cinsel işlev bozukluğunun tedavisi nedir?
İlk değerlendirmede sorunun psikolojik ya da fiziksel olup olmadığına bakılır. İlgili hekimlerce gerekli konsültasyonlar yapılarak, tanı yöntemleri uygulanır ve tedaviye başlanır.
Tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavileri, psikolojik tedaviler, cinsel tedaviler, cinsel terapiler ve ameliyatlar sayılabilir.
TAKİPTE KALIN!
Uzman Psikolog Zeynep Ödemiş