KİŞİLİK BOZUKLUKLARI SERİSİ   

BÖLÜM 1: Kişilik Bozukluğu Nedir ve Kaç Gruba Ayrılır?

Kişilik Bozukluğu Tanımından Ne Anlamalıyız? Kaç Gruba Ayrılır? Başka Ruhsal Bozukluklar İle Karıştırılabilir mi?

Kişilik bozukluğu, en basit tanımıyla kişinin diğer insanlardan yaşadığı toplumdan ve kültürden açıkça farklı olan ve süre giden davranış örüntüleridir. Bu farklılıklar 3 alanda tekrar eden döngüsel problemler olarak kendini gösterir :

1-Düşünme biçimi, kendini, diğer insanları  ve dünyayı algılama, yorumlama biçimi,

2-Duygulanım yani duyguların yoğunluğu, şiddeti ve uygunluğu,

3-Dürtü denetimi, ilişki kurma ve yürütme biçimi, bu konudaki işlevselliği,

Kaç Tür Kişilik Bozukluğu Vardır?

Amerikan Psikiyatri Derneğinin yaptığı sınıflamaya göre Kişilik Bozuklukları 3 kümede toplanır ve bizim ülkemizde de Psikiyatristlerin ve Klinik Psikologların kullanmakta olduğu DSM-5 tanı kitabında toplamda 10 farklı Kişilik Bozukluğu tarif edilmektedir.

A Kümesi Kişilik Bozuklukları:  A kümesi kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle içekapanık, soğuk, şüpheci  veya mantıksız olarak tanımlanabilir.

• Paranoid:  Bu kişiler şüphecidir ve çok çabuk alınırlar. Masum sözlerden gizli anlamlar çıkarırlar.
• Şizoid: Sosyal ilişkileri önemsemezler. Yakın ilişkilerden kaçınırlar. Eleştiri veya taktire karşı duyarsız görünürler. Romantik ilişki ve cinsel ilişki de dahil tüm ilişkilerden kaçınırlar.
• Şizotipal: Başkalarına sıra dışı ve garip görünen bu kişilerin yakın arkadaşları yoktur. Sosyal ortamlarda çok rahatsız olurlar.  Garip bir konuşma şekli ve duygulanım gösterirler.

B Kümesi Kişilik Bozuklukları: B kümesi kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle tiyatraldirler, dikkat çekmeyi severler ve duygu durumları değişken ve genelde yüzeyseldir. Kişiler arası ilişkilerde çok çatışma yaşarlar.

• Sınırda (Borderline) : Bu dürtüsel kişilerde cinsel maceralar, bilinçsizce para harcama, madde kullanımı gibi tedbirsiz risk alma davranışlar çok görülür. Duygusal olarak çok tutarsızdırlar ve terk edilmeye karşı aşırı hassasiyetleri vardır. Kızgınlıklarını ifade etmede ölçüyü kaçırabilirler. Boşluk hissini çok yoğun yaşarlar. İstikrarlı ilişki sürdüremezler.
• Narsistik : Sadece kendilerine önem verirler. Zihinleri genellikle başarı fantezileri ile meşguldür. Kendilerine çok önem atfettikleri için bu durum başkalarını kullanmalarına neden olabilir. Eleştiriye kapalıdırlar ve onaylanmaya, alkışlanmaya, övülmeye, takdir görmeye ihtiyaç duyarlar.
• Histriyonik : Aşırı duygusal, çaresiz bir biçimde dikkat çekmeye çalışan bu kişiler daima başkalarının gözlerinde çekici olduklarına dair onay ararlar. Cinsel açıdan tahrik edici olabilirler.
• Antisosyal : Bu kişilerin suça meyilli oldukları aslında çocukluk ve ergenlik yıllarında okulu asma, kaçma, kavga etmek, başkalarına zorbalık, arkadaşlarına ve veya hayvanlara acımasızca davranma, hırsızlık, yalancılık şeklinde kendini gösterir. Yetişkinliklerinde ise borca girip sorumsuzca davranabilirler, umursamaz biçimde dürtüsel davranabilir, başkalarına zarar verdiklerinde veya bir suç işlediklerinde ise pişmanlık göstermezler.

 

C Kümesi Kişilik Bozuklukları: Bu grup kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler genellikle kaygılı, gergin ve aşırı kontrolcü olma eğilimindedir.

 

• Çekingen: Bu ürkek kişiler, eleştirilerden kolayca incinir ve insanlarla ilişki kurmaktan çekinirler. Duygularını gösterdiklerinde saçma şeyler söyleyip rezil olmaktan korkarlar.Yakın arkadaşları pek yoktur ve alıştıkları rutinin dışına çıkmayı riskli bulurlar.
• Bağımlı: Yoğun bir biçimde başkalarının onayına ihtiyaç  duyarlar ve bağımsız karar vermekte, bir işe başlamakta güçlük yaşarlar. Doğru olduğuna emin olsalar dahi fikir beyan etmekten, herhangi bir konuda tartışmaya girmekten kaçınırlar. Terk edilmekten korkarlar, yalnız kaldıklarında çaresiz hissederler ve ilişkileri bittiğinde çok kötür olurlar.
• Obsesif Kompulsif : Mükemmelliyetçilik ve katılık bu kişilerin en belirgin özelliklerindendir. Genellikle işkolik ve kararsızdırlar.  Aşırı evhamlıdırlar ve zihinleri daima detaylarla meşguldür. Başkalarının da işleri kendi yaptıları gibi yapmalarını isterler. Duygularını ifade etmede zorluk yaşarlar.

Başka Ruhsal Bozukluklar İle Karıştırılır Mı? Başka ruhsal hastalıklar uzun süre devam ettiğinde kişinin davranış şeklini ve diğer insanlarla ilişki kurma biçimini bozabilir. Bu durum bir kişilik bozukluğu görünümü verebilir. ( Özellikle distimi , şizofreni, sosyal kaygı bozukluğu bu durum için iyi bir örnek teşkil eder.)

 

ÖRNEK DAVRANIŞ KALIPLARI İLE HER BİR KİŞİLİK BOZUKLUĞU AYRI AYRI TAKİP EDEN BLOG YAZILARIMIZDA!

TAKİPTE KALIN!

 

Uzman Psikolog Zeynep Ödemiş