PSİKOPATOLOJİ SERİSİ 

BÖLÜM 6: Anksiyete Bozuklukları

 Anksiyete, algılanan veya yaklaşmakta olan stres ya da tehdit faktörlerine tepki olarak, hafif, orta ya da şiddetli derecede hissedilen, endişe, korku veya sıkıntı duygusudur. DSM-5'e göre bir dizi yaygın psikiyatrik bozukluğun özelliği olarak sınıflandırılmaktadır. Günlük hayatımızda ara sıra anksiyete yaşamak olağandır. Çünkü zaman içerisinde karşı karşıya kaldığımız olaylardan ötürü endişelenebilir ya da gelecek ile ilgili maddi-manevi anlamda kaygılar duyabiliriz. Günlük yaşamda kaygı duymak her ne kadar normal olsa da, dozunda bir aşırılık mevcutsa o zaman tıbbi bir hastalıktan söz edebiliriz. 

 Anksiyete bozukluğu olan kişilerde, yoğun, sürekli devam eden bir endişe hali ve günlük hayatta rastlanılan durumlara karşı korku vardır.Panik Atak krizleriyle de kendini gösterebilir. Bu duyulan aşırı endişe, kaygı, panik durumu günlük aktivitelerin süregelmesini sekteye uğratır. Kontrol edilmesi ve yönetilmesi zor olduğu gibi, zaman öngörüsünde de bulunulamamaktadır. Bu halin belirtileri çocukluk, gençlik yıllarında başlayıp yetişkinliğe kadar devam edebilmektedir. Yetişkinlik döneminin ardından azalma eğilimindedir.

ANKSİYETE BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Gergin, huzursuz ve endişeli hissetmek
• Kalp çarpıntısı ve hızlı nefes alma
• Soğuk soğuk terleme
• Midede karıncalanma hissi
• Konsantre olmakta güçlük
• Karamsarlığin hakim olması
• Uyku sorunları yaşamak
• Yaklaşan bir tehlike ve panik duygusuna bağlı korku içinde olmak
• Gastrointestinal rahatsızlıkların ortaya çıkması
• Bir durumu tekrar tekrar düşünmek (ruminasyon)
• Mide bulantısı

ANKSİYETE BOZUKLUKLARININ TÜRLERİ NELERDİR?

• Genelleştirilmiş Anksiyete Bozukluğu: Ortada bir neden olmadan duyulan aşırı endişe ve gerginlik hissiyatı.
• Travma sonrası stres: Travmatik bir olay sonrası hissedilen korkular ve bedensel tepkilerdir. Kişiler bu korkunç olayları tekrar gözünün önüne getirerek yeniden yaşamaktadır. Fiziksel ağrılar ve uykusuzluk, travma sonrası stres yüzünden ortaya çıkabilen durumlardandır.
• Panik Atak: Ani ve yoğun korku, beraberinde panik atakları meydana getirebilir. Bu esnada göğsünüzde ağrı hissedebilir, vücudunuzda ter boşalması yaşayabilir, kalp atışlarınızda hızlanma gözlemleyebilirsiniz. Bazen süreç boğulduğunuzu ya da KALP KRİZİ geçirdiğinizi düşünmenize sebep olacak kadar ağır seyredebilir.
• Saplantı bozukluğu (OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK): Tekrar eden takıntılı ve saplantılı davranışlardır. İstem dışı oluşan ve gelişen düşünceler yüzünden kişiler devamlı korku halindedir. Bu düşünceleri bastırmak için kişiler devamlı ellerini yıkar, kapının kilidini ve ocağın kapalı olup olmadığını kontrol eder. Toplumda bu durum "takıntı" olarak değerlendirilse de aslında psikolojik hastalıklardan bir tanesidir. Eğer kişiler takıntı olarak adlandırılan bu ritüelleri gerçekleştirmezse anksiyete daha fazla kötüleşebilir.
• Agorafobi: Kişinin anksiyete yaşaması durumunda hızlıca yardım göremeyeceğinden korkmasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler sinema salonları, doğa aktiviteleri, toplu taşıma araçları gibi doktora uzak olan yerlerde bulunmak istemez.
• Ayrılık Kaygısı: Sevdiğiniz kişiler yanınızdan ayrıldığında çok endişe duyuyor ve her an gözünüzün önünde olsun istiyorsanız ayrılık kaygısı problemi yaşıyor olabilirsiniz.
• Sosyal fobi: Kalabalık ortamlarda kişilerin küçük düşürülme ya da aptal duruma düşme korkusu yaşamasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler, kalabalıkta yüksek sesle konuşmaya, yemek yemeye ve davetlere katılmaya çekinmektedir.

ANKSİYETE BOZUKLUĞU TANISI NASIL KOYULUR?

Devamlı kaygılı düşünceler, günlük hayatı ve sosyal çevreyi etkilemeye başladıysa alanında uzman biri tarafından anksiyete testi yapılması ve tanı konulması gerekmektedir. Doktorunuz ihtiyaç dahilinde sizi bir psikiyatriste, psikoloğa veya başka bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirebilir. Bu uzmanlar, sizin anksiyete bozukluğunuz olup olmadığını anlamak için çeşitli sorular sorabilir, belli araçlar kullanabilir ya da bazı testler uygulayabilir.

Değerlendirme aşamasında ki bir önemli nokta da semptomlarınızın ne kadar süredir var olduğu ve ne kadar yoğun olduğudur.

ANKSİYETENİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

• Ayrılma olaylarına aşırı duyarlılık
• Öfkeye ve bağımlılığa yatkınlık
• Çocukluk döneminde fiziksel veya cinsel istismar
• Stresli yaşam alanları
• Sorunlu bağlanma şekilleri
• Dağılma anksiyetesine yatkınlık

Anksiyete Tedavisi Nasıl Olur?

• İlaç Tedavisi: Çeşitli depresyon ilaçları (anti depresanlar), anksiyete tedavisi için anksiyete semptomlarının giderilmesi için kullanılabilir.
• Psikoeğitim
• Psikometrik Testler
• Psikoterapi
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

 

NOT: İstatistiklere göre, anksiyete bozuklukları kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Aşırı korumacı tavırla büyütülmüş çocuklarda, çevresinden hep olumsuz tepkiler alan ve sindirilmiş kişiliklerde anksiyeteye daha sık rastlanılmaktadır. 

TAKİPTE KALIN!

 

Uzman Psikolog Zeynep Ödemiş