PSİKOPATOLOJİ SERİSİ
BÖLÜM 7: Psikotik Bozukluklar
Psikotik Hastalıklar, kişinin gerçeği değerlendirmesini bozduğu için daha ciddi ruh hastalıklarını kapsar. Hemen herkesin bildiği “şizofreni”, bu grubun en önemli hastalığıdır. Şizofreni en sık rastlanan psikotik bozukluktur. Psikotik bozukluk, bireyin gerçek dünya ile gerçeklikle bağını kaybetmesi durumudur. Psikoz durumunda yaşananlar, sanrı ya da halüsinasyonlar şeklinde gelişir. Psikoz durumunda kişiler, başka insanların görmediklerini görürler, gerçekle ilişkisi olmayan sesler duyarlar ya da gerçekliği olmayan şeylere inanırlar. Yoğun kaygı, uyku problemi, madde kullanımı, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi bazı psikiyatrik durumlar psikoza sebep olabilir. Psikiyatrik ihtiyacı olan ama bunu fark etmeyen bu tür hastalar, yardım almak istemezler. Kabul etse bile sorunun kaynağının kesinlikle başkaları olduğunu savunurlar. Zaten kendilerine yardım etmek isteyenlere de güvenmezler.
PSİKOTİK BOZUKLUKLAR NELERDİR?
- Şizofreni: En yoğun görülen psikotik bozukluklardan birini oluşturur. Etkilenen kişinin gerçeklikle bağlantısının belirli bir seviyede kesilmesiyle gerçekte var olmayan ses, görüntü veya duyuları algılaması; gerçek olmayan olgulara inanması ve bu doğrultuda anormal ve bazen tehlikeli davranışlar sergilemesiyle tanınan, kronik bir hastalıktır.
- Hezeyan (Sanrılar): Hezeyanı olan kişi kendisine eziyet edildiğine, özel güç veya yeteneklere sahip olduğuna, düşünce ve davranışlarının dışsal bir gücün denetiminde bulunduğuna inanabilir.
- Halüsinasyonlar (Varsanı): Şizofrenide en yaygın halüsinasyon türü işitseldir; kişi hayali sesler duyduğunu zanneder.
- Düşünce Bozukluğu: Düşünce bozukluğu olan kişi ne söylediği ve nasıl söylediği konusunda karmaşa yaşar.Düşünce sürecinde kesintiler olabilir, yalnızca konuşan kişi için anlamlı bir hal alır.
- Davranış Bozuklukları: Dengede olmayan ruh hali ve davranış bozuklukları da psikotik olarak adlandırılır. Kişi hiçbir neden yokken üzülebilir ya da üzgünken birdenbire mutlu bir ruh haline bürünebilir.
- Toplumda Geri Çekilme: Şizofreni hastaları insanlarla arkadaşlıklarını sürdürmekte zorlanırlar. İnsanlarla karşılıklı etkileşimleri kısa süreli ve yüzeyseldir. Bazı durumlarda kişi bütün toplumsal ilişkilerini keser.
Psikotik Bozukluk belirtileri nelerdir?
- Okul hayatı veya iş hayatı performansında düşüş yaşanması
- Düşünmekte ve konsantre olmakta güçlük yaşanması
- Şüphe ve huzursuzluk hissi
- Uzun süre yalnız vakit geçirme isteği
- Hiçbir duygu hissetmemek
- Olması gerekenden daha fazla tepki göstermek
- Kişisel bakım ve hijyen eksikliği
- Başkalarının görmediği şeyleri görmek, duymak
- Alışılmadık inançlara inanmak
- Aileden ve çevreden, arkadaşlardan uzaklaşmak
- Kendine bakmayı bırakmak
- Net düşünmemek ve dikkat eksikliği yaşamak
- İşitsel, dokunsal ve görsel halüsinasyonlar
- Başkaları tarafından kontrol edildiğinin düşünülmesi
- Oldukça küçük olaylardan büyük yorumlar çıkarılması
- Özel güçlere sahip olunduğunun düşünülmesi
PSİKOTİK BOZUKLUK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tedavi ilaç kullanımı ile gerçekleştirilir. Antipsikotik ilaç reçete etmeden önce, doktorunuz altta yatan diğer bir hastalık olup olmadığı veya toksik madde kullanımı gibi olasılıkları göz önünde bulunduracaktır. Antipsikotik tedavi, kronik psikozda kullanılanlar ile aynıdır ve kullanımı en az 3 ay sürmelidir. 3 ay sonra, hasta stabil ise, tedaviyi 4 hafta içinde kademeli olarak durdurulur ve hasta gözlemlenir.
Bilişsel Davranışçı Terapi: Hastanın düzenli olarak sağlık danışmanıyla iletişim halinde kalması gerekir. Bu durum kişinin düşünce yapısını ve hareketlerini değiştirme sürecine olumlu yansımaktadır. Bu tarz yaklaşım hastalarda kalıcı değişikliklere neden olmuştur ve kişilerin, hastalığı daha iyi idare ettiği gözlemlenmiştir. Bu tedavi yönteminin ilaç tedavi yönteminde sonuç vermeyen pek çok psikoz belirtisinde faydalı olduğu gözlemlenmiştir.
TAKİPTE KALIN!
Uzman Psikolog Zeynep Ödemiş